Η κατανάλωση τροφών που έχουν υποστεί ζύμωση, καθώς και οι καλλιέργειες μικροοργανισμών είναι διαδεδομένες από αρχαιοτάτων χρόνων, ενώ οι ευεργετικές δράσεις αυτών ξεκινώντας από εμπειρικές παρατηρήσεις, έφτασαν στην επιστημονική τεκμηρίωση. Περαιτέρω έρευνες βέβαια απαιτούνται, με σκοπό να εξακριβωθεί πλήρως ο μηχανισμός δράσης των προβιοτικών, καθώς και η χρήση μη ζωντανών προβιοτικών μικροοργανισμών σε συνδυασμό με ζωντανά βακτήρια.
Τέλος, μέσω μελλοντικών ερευνών, αναμένουμε την ανακάλυψη και άλλων παραγόντων, οι οποίοι σε συνεργασία με τα προβιοτικά θα συμβάλλουν στην περαιτέρω ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπινου οργανισμού.
Κριτήρια επιλογής μικροοργανισμών ως προβιοτικά
Μία σειρά προϋποθέσεων υπάρχει, ώστε να μπορέσει να χαρακτηριστεί κάποιο βακτήριο ως προβιοτικό. Η πιο σημαντική είναι το βακτήριο αυτό να έχει μία ευεργετική επίδραση στην υγεία του ανθρώπου. Γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο μικροοργανισμός δεν θα πρέπει να είναι παθογόνος ή τοξικός, ενώ θα πρέπει να είναι της ίδιας προέλευσης με την χλωρίδα του ξενιστή-ανθρώπου. Τα προβιοτικά βακτήρια θα πρέπει να μπορούν να καλλιεργούνται σε μεγάλη κλίμακα, να μπορούν να επιζήσουν κατά την αποθήκευσή τους και μέχρι την χορήγησή τους, ενώ στην περίπτωση που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή προϊόντων ζύμωσης θα πρέπει να συμβάλλουν στην διαμόρφωση των οργανοληπτικών ιδιοτήτων των προϊόντων αυτών.
Όλα τα προβιοτικά που κυκλοφορούν στο εμπόριο πρέπει να είναι καταχωρημένα σε μία διεθνώς αναγνωρισμένη συλλογή μικροοργανισμών, ώστε να είναι εφικτός κάθε στιγμή ο έλεγχος της ταυτότητας και των ιδιοτήτων τους. Τέλος οι ιδιότητες των προβιοτικών θα πρέπει να παραμένουν σταθερές τόσο κατά την διαδικασία παραγωγής του τροφίμου ή του σκευάσματος, όσο και κατά την συντήρηση του.
Μηχανισμός δράσης των προβιοτικών
Ο τρόπος δράσης των προβιοτικών απέναντι στην υγεία του ανθρώπινου οργανισμού, σχετίζεται με την ρύθμιση της εντερικής χλωρίδας και την ανοσορυθμιστική τους δράση. Τα επίπεδα των λιγότερο επιθυμητών βακτηρίων, καθώς και διάφορων επιβλαβών (coliforms, clostridia) βακτηρίων μειώνονται λόγω του ανταγωνισμού τους για διατροφικά στοιχεία, καθώς και για σημεία προσκόλλησης στον εντερικό βλενογόννο.
Η εντερική χλωρίδα λοιπόν αποτελεί ένα σημαντικό τμήμα του αμυντικού μηχανισμού του εντέρου. Σε περιπτώσεις φλεγμονής του εντέρου οι αλληλοεπιδράσεις ξενιστή-μικροοργανισμών διαταράσσονται και η φλεγμονή συνοδεύεται από διατάραξη της εντερικής χλωρίδας. Ο μηχανισμός δράσης των προβιοτικών στηρίζεται στην αποκατάσταση της μικροοικολογίας του εντέρου, στη βελτίωση της αμυντικής του λειτουργίας καθώς και στην εξάληψη της φλεγμονώδους απόκρισης. Για όλους τους παραπάνω λόγους, τα προβιοτικά εμπεριέχονται σε όλο και περισσότερα τρόφιμα, αλλά και σε συμπληρώματα διατροφής (προϊόντα ειδικής διατροφής).
Παπαδημητρίου Κωνσταντίνα Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc
Πηγή: www.diatrofi.gr